Hyperthyreoïdie: te snel werkende schildklier

Wat is hyperthyreoïdie bij de kat?

Hyperthyreoïdie, beter bekend als een te snel werkende schildklier, is een aandoening die vaak voorkomt bij katten ouder dan 8 jaar. De schildklier bestaat uit twee lobben en ligt aan weerszijden van de luchtpijp. Soms is er nog extra schildklierweefsel aanwezig in de hals of de borstkas, dit noemen we ectopisch schildklierweefsel. Hyperthyreoïdie wordt meestal veroorzaakt door een goedaardige tumor van het schildklierweefsel die gelukkig goed te behandelen is.

Wat is de functie van een schildklier?

De schildklier produceert het schildklierhormoon (ook wel thyroxine of T4). Dit hormoon, uitgescheiden in het bloed, heeft invloed op de stofwisseling. Meerdere organen worden hierdoor beïnvloed zoals het hart, maagdarmkanaal en het zenuwstelsel.

Wat zijn symptomen van een te snel werkende schildklier?

De meest voorkomende verschijnselen van een te snel werkende schildklier zijn:

• vermagering ondanks goede eetlust
• veel drinken en veel plassen
• hyperactiviteit / onrust
• doffe vacht
• koele plekken op zoeken
• verhoogde hartslag, hartproblemen
• wisselende ontlasting
• braken

Zonder behandeling voelen katten met een te snel werkende schildklier zich niet lekker, zij zullen graatmager worden en verschillende complicaties krijgen.

Hoe stellen we de diagnose schildklierproblemen?

Fysieke controle van de schildklier

Vaak kunnen we al een vergrote schildklier in de hals voelen. Dit geeft vaak al een aanwijzing dat er iets met de schildklier aan de hand is. Soms kan het echter zijn dat uw kat schildklierweefsel heeft op een plek die we niet kunnen voelen (borstkas), dan zijn er andere manieren nodig om de diagnose  hyperthyreoïdie te kunnen stellen.

Bloedonderzoek naar schildklierproblemen

Door middel van bloedonderzoek kunnen wij vaststellen of de hoeveelheid schildklierhormoon in het bloed te hoog is. Wij doen altijd een volledig bloedonderzoek, zodat wij geen andere ziektes over het hoofd zien. Omdat we dit op de praktijk kunnen doen, hebben we vaak dezelfde dag al uitslag.

Er zijn een paar dingen waar we rekening mee moeten houden:

• het kan zo zijn dat een te snel werkende schildklier, een nierprobleem “verhult”
• het kan voorkomen dat een vergrote schildklier te voelen is maar dat de bloedwaarde nog binnen de normaalwaarden valt. Wij adviseren dan om de waarde dan na 4-8 weken opnieuw te testen
• soms kan het ook zo zijn dat door een andere aandoening (bijvoorbeeld suikerziekte, nierproblemen of tumoren) de schildklierwaarde in het bloed verlaagd is en wij hierdoor een valse lage waarde vinden
• vaak zijn ook de leverwaarden verhoogd bij een kat met hyperthyreoïdie, dit betekent echter niet direct dat uw kat een leverprobleem heeft

Scan voor schildklierproblemen

Een andere optie is om uw kat door te verwijzen voor een schildklierscan. Hiermee kan met zekerheid worden vastgesteld of er sprake is van hyperactief schildklierweefsel en, zo ja, waar zich dit precies in het lichaam bevindt.

Hoe behandelen we hyperthyreoïdie?

Op dit moment zijn er vier verschillende behandelingsopties:

• Behandeling met radioactief jodium
• Schildklierremmers
• Voeding
• Chirurgie- operatie

Alle behandelingsopties hebben zijn eigen voor- en nadelen, welke hieronder kort toegelicht worden.

Behandeling met radioactief jodium

Met radioactief jodium wordt de overactieve schildklier vernietigd. Het radioactieve jodium wordt onderhuids met een injectienaald ingebracht. 95% van de katten geneest al na één enkele injectie. Het is een veilige ingreep en er is geen narcose op operatie nodig.

Er kleven echter ook nadelen aan deze behandeling: ongeveer 5 % van de katten ontwikkelt een permanente hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier) ten gevolge van de behandeling en zal daarna opnieuw met medicijnen behandeld moeten worden. In verband met radioactieve straling moet uw kat verplicht minimaal 5 dagen in een speciale opname blijven. Ook dient u voorzorgsmaatregelen te nemen wanneer uw kat weer naar huis mag. Zo mag uw kat niet in aanraking komen met zwangere vrouwen en kinderen onder de 18 jaar. Uw kat dient drie weken binnen te blijven in verband met de straling. U komt in aanraking met de straling via urine, ontlasting en speeksel van uw kat. Daarom dient u de kattenbak in deze periode extra goed schoon te houden. Ons advies is om hierbij handschoenen te dragen. Wilt u uw kat laten behandelen met radioactief jodium, dan verwijzen wij u door naar de Universiteit van Gent, Dierenkliniek De Lingehoeve in Lienden of de Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren in Utrecht. De behandeling met radioactief jodium is op korte termijn de duurste behandeling.

Schildklierremmers

Een alternatieve behandeling is het toedienen van schildklierremmers (Thiafeline®/ Felimazole®). In eerste instantie krijgt uw kat deze medicatie in tablet-vorm; mocht dit niet werken, dan kunnen we overgaan op transdermale oorzalf.

Schildklierremmers kunnen hyperthyreoïdie behandelen, maar niet genezen. Uw kat dient levenslang 1-2x daags medicijnen toegediend te krijgen. Helaas accepteren niet alle katten dat. Ook kan de medicatie vervelende bijwerkingen hebben, zoals braken, diarree, allergische reacties/jeuk en gebrek aan eetlust. Bijwerkingen die aanleiding geven om de therapie te stoppen zijn onderdrukking van het beenmerg en jeuk aan de kop.

Voeding

Een derde alternatief bij een te snel werkende schildklier is om uw kat een aangepast dieet aan te bieden. wij adviseren hiertoe de Y/D producten van Hill’s. Dit is een jodiumarm dieet, dat zowel in brok- als blikvoer te verkrijgen is. De eerste week laat u uw kat langzaam wennen aan het nieuwe voer door het te mengen met het oude voer. Na 12 weken een strikt Y/D dieet gevolgd te hebben, hebben bijna alle katten weer normale schildklierwaardes; in sommige gevallen gebeurt dit zelfs al sneller. Deze behandeling is de goedkoopste van de verschillende optie’s. Katten die geen schildklierprobleem hebben mogen overigens ook Y/D eten, maar moeten daarnaast ook ander voer krijgen!

U dient het dieet echter strikt te volgen. Uw kat mag in deze periode niets anders eten, anders zal de behandeling niet werken. Geen kattenmelk, geen plantjes, geen snoepjes en niet stiekem borden aflikken… Katten die buiten komen kunt u niet goed in de gaten houden, voor deze doelgroep is dit dieet daarom niet te adviseren.

Chirurgische ingreep (thyroidectomie)

Een laatste behandelingsmogelijkheid is het uitvoeren van een schildklieroperatie (thyroidectomie). Tijdens deze ingreep wordt de schildklier in zijn geheel of deels verwijderd. Bij een geslaagde ingreep zal uw kat na de ingreep enkel last hebben van de narcose, maar dat is van korte duur.

Echter heeft de ingreep niet altijd het gewenste resultaat. in 80% van de gevallen komt het probleem weer terug. Ectopisch schildklierweefsel (wat zich elders in het lichaam bevindt, bijvoorbeeld in de borstholte) kan niet operatief verwijderd worden. In dit geval is een chirurgische ingreep niet mogelijk. Soms kan na of tijdens de behandeling de bijschildklier beschadigd raken, waardoor uw kat problemen kan gaan ervaren met zijn/haar calciumhuishouding. En in enkele gevallen dient er na de ingreep alsnog dagelijks medicatie gegeven te worden.

Welke behandeling is het beste?

Zonder twijfel is de behandeling met radioactief jodium het beste. Dit wordt wereldwijd als meest veilige en meest efficiënte therapie gezien. Maar de keuze voor een behandeling is afhankelijk van de aard en oorzaak van de aandoening (goed- danwel kwaadaardig), de leeftijd en de verdere conditie van uw kat, het gemak waarmee tabletten zijn toe te dienen en uiteraard de voorkeur en budget van de eigenaar.

Voordat wij uw kat kunnen doorsturen voor een radioactieve jodium behandeling, willen we eerst zeker weten dat de schildkliertumor te remmen is. Dit doen we door het geven van de Thiafeline®/Felimazole® tabletten voor een periode van 3-4 weken.

Prognose

Hyperthyreoïdie is in principe goed te behandelen. Het gelijktijdig aanwezig zijn van een verminderde nierfunctie maakt de prognose echter minder gunstig.

Nacontroles bij behandeling voor hyperthyreoïdie

Na het instellen van de behandeling worden regelmatig controlemomenten afgesproken om te zorgen dat uw kat stabiel blijft (immers de schildklier blijft groeien, waardoor de dosering schildkierremmers soms moet worden aangepast) en bijwerkingen dan wel bijkomende ziekten (zoals een verhoogde bloeddruk, verminderde nierfunctie) moeten tijdig worden geïdentificeerd, zodat ook hiervoor een behandeling kan worden opgestart.

Heeft u vragen over dit onderwerp, neem dan contact met ons op!